Algemeen

Deze jaarverantwoording geeft inzicht in de beleidsmatige en financiële resultaten van de gemeente Almelo over het jaar 2019. De effecten van wat wij doen en de bijdrage die we leveren aan de ontwikkeling van onze stad staan daarbij centraal. In de programmaverantwoording wordt hier uitgebreid op ingegaan. De verbeteringen in de binnenstad, de ingezette transformatie in het sociaal domein, diverse duurzaamheidsinitiatieven, de voorbereidingen op de Omgevingswet, maar uiteraard ook onze inspanningen op het gebied van veiligheid, economie en participatie en het Nieuwstraatkwartier komen in de programmaverantwoording uitgebreid aan bod.

Voorliggend document is nog een concept verantwoording, welke ter controle aan de accountant zal worden aangeboden. De definitieve jaarverantwoording stelt het college vast na afloop van de accountantscontrole, waarna de jaarverantwoording aan de raad zal worden aangeboden.

Algemeen financieel beeld
De jaarverantwoording laat een gerealiseerd resultaat zien van 3,3 miljoen euro positief. Dit is ruim 8,2 miljoen euro voordeliger dan de raming in de slotrapportage 2019. De belangrijkste verschillen zijn:

• Een voordelig resultaat grondexploitaties van 3,5 miljoen euro.
• Vrijval uit de verliesvoorziening RBT/XL-Businesspark van 2,1 miljoen euro.
• Hogere uitkering uit het gemeentefonds in 2019 van per saldo 920.000 euro en een voordelig resultaat bij de afrekening van voorgaande jaren van 200.000 euro.
• Een voordelig resultaat op verkeer en vervoer van 2,4 miljoen euro doordat het groot onderhoud aan verhardingen in 2019 is voorbereid en aanbesteed, en in 2020 daadwerkelijk tot uitvoering zal komen.
• Een incidenteel voordelig resultaat bij de verkoop van panden en gronden van 900.000 euro.
• Vrijval uit de voorziening gebiedsgericht grondwaterbeleid van 835.000 euro.
• Een nadeel bij Jeugd van 2,2 miljoen euro (structureel).

Het voordelige resultaat over 2019 wordt in belangrijke mate veroorzaakt door incidentele meevallers, terwijl  het belangrijkste nadeel dat we schrijven, een nadeel bij Jeugd van 2,2 miljoen euro, structureel van aard is.  Wanneer daarbij de nog openstaande taakstellingen uit het financieel meerjarenperspectief in ogenschouw worden genomen, is helder dat er voor de komende jaren nog een enorme financiële opgave ligt. Het achterblijven van de uitgaven in het fysieke domein is daarnaast een signaal dat er veel druk ligt op de ambtelijke organisatie om alle ambities en investeringsvoornemens uit te voeren. We zien dat de huidige personele inzet, mede als gevolg van de krappe arbeidsmarkt, achterloopt bij het ambitieniveau. Om de maatschappelijke opgave te realiseren en er tegelijkertijd voor te zorgen dat medewerkers een gezonde mate van werkdruk ervaren, zal hier in de komende periode extra aandacht voor zijn.

Programma Binnenstad
2019 heeft in het teken gestaan van grote veranderingen in de vernieuwde binnenstad. Samen met onze partners hebben we ervoor gezorgd dat het Marktplein een gedaanteverwisseling heeft ondergaan. Het water is doorgetrokken richting het Marktplein, alwaar een mooie havenkom is gerealiseerd. Nieuwe winkels hebben zich er gevestigd en bewoners genieten dagelijks van hun nieuwe appartementen en de reuring in de omgeving. De openbare ruimte is verbeterd door onder andere nieuwe bomen, ronde banken en diverse waterelementen.
Het blijkt dat de inwoners van Almelo hier blij mee zijn. Waar de binnenstad jarenlang gewaardeerd werd met een mager zesje, zijn inwoners in 2019 een stuk positiever. De binnenstad krijgt in 2019 een 6,8. Elementen die bijzonder gewaardeerd worden zijn het water, het groen, de horeca, evenementen en de terrassen. Ook over het winkelaanbod zijn inwoners een stuk positiever. Afgelopen jaar zijn er 14 nieuwe bedrijven gestart in het winkelgebied of er naar toe verplaatst.

Programma Economie en Participatie
In 2019 zijn er mooie resultaten geboekt in het programma. Met betrekking tot de bijstand heeft de aanpak vanuit het Werkplein ertoe geleid dat het bijstandsbestand eind 2019, ten opzichte van juni 2018, gedaald is met netto 270 uitkeringsdossiers. In deze aanpak is iedereen in beeld, wordt actief gestimuleerd en wordt er beter op toegezien dat plichten worden nagekomen.
De lancering van het Ondernemersloket is enthousiast ontvangen. Het loket is opgericht om een centraal aanspreekpunt te vormen voor ondernemers. Het Ondernemersloket stelt de vraag van de ondernemer centraal en faciliteert en handelt proactief vragen, vergunningenprocedures en subsidieaanvragen af.

Koningin Maxima heeft het Schuldenlab gelanceerd. Almelo is hiermee een van de koplopers in Nederland als het gaat om de innovatieve aanpak van de schuldenproblematiek.

Op het scheidsvlak tussen Economie en Participatie is de samenwerking binnen het Twents Huis van de Logistiek verder uitgebouwd. Het betreft een versterkte samenwerking tussen de logistieke werkgevers, het onderwijs, de uitzendbureaus en de gemeente Almelo, die heeft geleid tot de eerste succesvolle bemiddelingen naar logistieke banen voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

Programma Duurzaamheid
In het kader van duurzame energie is in 2019 de kansen en belemmeringenkaart voor duurzame energieopwekking opgesteld en tevens is het landschap waar grootschalige duurzame energie kan worden opgewekt geanalyseerd. De onderzoeken hebben eind 2019 geresulteerd in een concept Duurzame Energieladder. De ladder is begin 2020 voorgelegd aan de gemeenteraad. Door middel van de Duurzame Energieladder maakt de gemeente de visie op grootschalige en kleinschalige duurzame energieopwekking duidelijk en weten initiatiefnemers wat de beleidskaders zijn. Tegelijkertijd beschrijft het de Almelose inbreng in de Regionale Energiestrategie (RES).
In 2019 is een onderzoek uitgevoerd naar het verduurzamen van de openbare verlichting. Dit onderzoek heeft geleid tot een raadsbesluit om in de komende 4 jaar alle openbare verlichting om te zetten naar LEDverlichting. Hierdoor zal 1,6 miljoen KWh bespaard worden.
Het zonnepark Aadijk (40 MW) is eind 2019 gereed gekomen en is operationeel. Er lopen gesprekken met ontwikkelaars voor grootschalige energieopwekking. De gemeente heeft op diverse daken van gemeentelijk vastgoed zonnepanelen gelegd (ca. 0,7  MW). Verschillende bedrijven en instellingen hebben SDE+ subsidie ontvangen en een aantal bedrijven heeft zonnepanelen op hun daken gerealiseerd. Via wooncoaches van Duurzaam Thuis Twente is er in 2019 veel inzet gepleegd om particulieren aan te zetten om isolatie en andere verduurzamingsmaatregelen toe te passen. Ook hebben we in het kader van de klimaatadaptatie stresstesten uitgevoerd en is subsidie ontvangen voor het pilotproject Almelo’s Klimaat in Stroomversnelling dat in 2019 is gestart met het voeren van kansendialogen in de binnenstad.

Programma Veiligheid
We hebben volop ingezet op informatie en bewustwording. Zo hebben we samen met de politie een bijeenkomst 'bewustwording oplichting en anti beroving voor senioren' georganiseerd, is er via social media een informatie- en stimuleringscampagne gevoerd met betrekking tot 'WhatsApp buurtpreventie' en is er een bewustwordingscampagne georganiseerd over melding en gevaren van drugslabs en hennepteelt in woonwijken en buurten.
We zetten in op gecoördineerde handhaving. Er worden integrale multidisciplinaire controles georganiseerd op verdachte panden en op persoonsniveau in samenwerking met de Sociale Recherche Twente. Er zijn twee integrale thematische actieweken geweest, gericht op het opsporen en aanpakken van illegaal gokken en ondermijning. Dit heeft geleid tot diverse strafrechtelijke en bestuursrechtelijke consequenties.
We doen mee aan het regionale project Streettriage om passende zorg te bieden aan personen die de veiligheid in een wijk of buurt aantasten als gevolg van hun gedrag. Dit project is in 2019 gestart. Het doel van het project is onder andere om te voorkomen dat iemand, zonder dat er sprake is van een verdenking van een strafbaar feit, in een politiecel belandt. Dit om de politie te ontlasten en de impact voor de betrokkene te verminderen.

Programma Zorg
We zijn in 2019 gestart met het inrichten van een driejarige pilot voor het realiseren van algemene voorzieningen voor welzijnsactiviteiten in het kader van dagstructurering. Deze algemene voorziening is toegankelijk voor alle inwoners van Almelo. Door deze voorziening zien we dat het aantal inwoners dat een beroep doet op een maatwerkvoorziening dagbesteding (de indicatie ondersteuning maatschappelijke deelname) is gedaald.

In 2019 is de proef met integrale wijkteams in de Windmolenbroek en het Nieuwstraatkwartier geëvalueerd. De nieuwe werkwijze, waarin inwoners dichtbij huis terecht kunnen voor vragen over werk en uitkering, zorg (wmo), schulden of opvoeding wordt door alle betrokkenen positief beoordeeld. Inwoners ervaren dat ze goed geholpen worden en dat ze hun verhaal maar één keer hoeven te vertellen. Tegelijkertijd lukt het de wijkteams vaker om inwoners verder te helpen met een relatief eenvoudige oplossing. In 2019 is het besluit genomen deze werkwijze over de hele gemeente uit te rollen.

Ook zijn we gestart met de Doorbraakmethode. We zetten deze methode in voor gezinnen of huishoudens die te maken hebben met een stapeling van problemen. Soms is er dan sprake van veel en langdurige hulpverlening en loopt de situatie toch vast. In drie jaar gaan wijkcoaches met 375 huishoudens aan de slag met een maatwerkplan.

Programma Nieuwstraatkwartier
Nu de Hagedoornschool eigendom is van het Bewonersinitiatief de Hagedoorn, is het echt van de wijk geworden. De ruimtes in het pand zijn verhuurd aan verschillende organisaties die bewoners een laagdrempelig aanbod aan voorzieningen bieden. Er staat nu een dynamisch centrum dat een meerwaarde is voor de wijk.

Meteen na vervanging van de riolering in de Nieuwstraat is de straat in samenspraak met de bewoners opnieuw ingericht. De bewoners pleitten ervoor de snelheid in de straat te verlagen naar 30 km/uur en dit is gerealiseerd. De veiligheid en leefbaarheid in de straat is toegenomen en de uitstraling is verbeterd.

Het veld, waar buurtcentrum de Smorre voor de brand stond, is ingericht als speelveld. Twee moeders uit deze buurt namen het initiatief en maakten met basisschool Step! en Stichting De Klup het plan voor de inrichting. Wij ondersteunden hen, ook bij het zoeken naar subsidies. Nu het veld is gerealiseerd is het een druk bezocht speelplek met daarnaast een hondenspeelveld.

Programma Omgevingswet
In 2019 zijn voor de omgevingsvisie ambities opgesteld. Over deze ambities hebben op 11 december 2019 stadsgesprekken met stakeholders uit de stad plaatsgevonden. Deze gesprekken komen voort uit het participatieproces zoals dat is vastgelegd in het participatieplan voor de omgevingsvisie. De opbrengsten van deze gesprekken dienen als bouwstenen voor de omgevingsvisie.
Parallel aan het traject van de omgevingsvisie is gestart met het omgevingsplan, het Digitale stelsel Omgevingswet, de dienstverlening en het anders werken. De invoering van de Omgevingswet kent diverse digitale verplichtingen. Om aanvragen vanuit het Digitaal stelsel Omgevingswet te kunnen ontvangen is software aangeschaft zodat initiatiefnemers digitaal hun vergunning kunnen aanvragen.
Op het gebied van de dienstverlening zijn we in 2019 gestart met een pilot, de zogenaamde omgevingstafel waarbij we samen met de (externe) ketenpartners oefenen om te komen tot een werkwijze waarmee we binnen 8 weken een complexe vergunning kunnen afgeven.

Beheer kapitaalgoederen openbare ruimte
Op 9 juli 2019 heeft de raad de nota kapitaalgoederen vastgesteld. De nota geeft inzicht in de financiële
middelen die nodig zijn om de kapitaalgoederen in de openbare ruimte op het gewenste kwaliteitsniveau
te houden. Met het vaststellen van de NKG zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor onderhoud en
vervanging van de openbare ruimte. De uitwerking van de nota kapitaalgoederen is voortvarend opgepakt.
Er zijn vijf beheerplannen opgesteld: Verhardingen, Civiele Kunstwerken, Waterbouwkundige
Constructies, Verkeers(regel)installaties en Openbaar Groen en Bomen. En er is een integraal
uitvoeringsprogramma opgesteld, met een concrete planning voor het uit te voeren groot onderhoud en
(vervangings)projecten voor de komende jaren. Het is belangrijk om integraal te werken en de
samenleving goed te informeren over en betrekken bij de projecten. Dit vraagt om een zorgvuldig proces.
In 2020 en ook in de komende jaren zal hier veel aandacht naar uitgaan. Tegelijkertijd is/wordt uitvoering
gegeven aan (groot)onderhoud en zijn/worden diverse (vervangings)projecten opgestart en gerealiseerd.
In de tweede helft van 2020 wordt de NKG geëvalueerd en evalueren we tevens de (uitvoering van de)
beheerplannen. Hierdoor ontstaat in toenemende mate zicht en grip op het beheer van de
kapitaalgoederen in de openbare ruimte